Brom (Br)

Alm. Brom (n), Fr. Brome (m.), İng. Bromine. Br sembolü ile gösterilen halojenler sınıfından bir
element. Peryodik cetvelde VII A grubunda bulunur. Leş kokulu anlamında olan brom ilk defâ Fransız
kimyâcısı Antoine Balard tarafından elde edildi.
Özellikleri: Brom, koyu kırmızı kahve renkli, kötü kokulu, aşındırıcı, oda sıcaklığında sıvıdır. Batıcı
(asab bozucu) bir koku verir. Deriyi tahriş ettiği için dikkat edilmelidir. Brom suda az çözünür (20°C’de,
1 litre suda 35 gr). Fakat karbon disülfür, karbon tetraklörür ve kloroform gibi organik çözücülerde çok
iyi çözünür. Brom -7,3°C’de katı hâle geçer ve 58,8°C’de kaynar. Atom numarası 35, atom ağırlığı ise
79,91’dir. Bromun tabiatta takriben eşit miktarlarda olan iki tâne kararlı izotopu mevcuttur ki bunlar,
Br.79, Br.81’dir. Brom diğer halojenler gibi elektronegatif bir elementtir. Bromun kimyâsal özelliği iyod
ile klorun arasındaki alandır. Brom iyottan aktif, klordan pasiftir. Çok metal ve ametalle bromür
şeklinde bileşik verir. Bazlarla hipobromit ve bromürleri verir. Brom, bileşiklerinde -1, +1, +4, +5 ve +6
değerliklerini alabilir.
Tabiatta bulunuşu: Brom tabiatta serbest halde bulunmaz. Elektron ilgisinden dolayı dâimâ bileşik
hâlinde bulunur.Tuz hâlindeki bileşiklerinin çoğu suda çözünür ve bu yüzden deniz suyunda derişik
(konsantre) halde bulunur. Buharlaşma sonucu kurumuş iç deniz ve tuzlu göllerin yataklarında tuzlar
hâlinde bulunur. Bromürler klorürlere göre daha azdır. Bromürler yerküresinin takribi % 0.001’ini
meydana getirirler. Avrupa’da başlıca brom kaynağı, Almanya’daki Stassfurst tuz yataklarındaki
sodyum, magnezyum ve potasyumbromür tuzlarıdır.
Elde edilişi: Deniz suyu milyonda 65 oranında bromür ihtivâ eder. Bu yüzden deniz suyu başlıca brom
kaynağıdır. Teknik olarak bromun elde edilişi, asitlendirilmiş deniz suyundan serbest klor gazının
geçirilmesiyledir: 2Br-+Cl2 Æ Br2+2Cl- Ayrıca bromkarnalitten (KCl. MgCl2MgBr2 6H20) elde edilir:
MgBr2+Cl2 Æ MgCl2+Br2 Bu şekilde brom elde etmek için damıtma işlemi gerekir.
Kullanılışı: Bromun başlıca kullanılma sahası 1,2 dibromoetanın elde edilmesindedir. C2H4Br2’nin
meşhur adı etilen dibromürdür. Etilen dibromür, motor vuruntusunu önleyici olarak bilinen kurşun tetra
etilen (C2H5)4 Pb ihtivâ eden benzine katılır. Organik bromürlerden çok bilinenlerden biri de
hidrojenbromür (HBr)’dür. Hidrojenbromür suda çok iyi çözünür ve hidrobromik asid (bromür asidi)
hâlini alır. Brom ayrıca hipobromit ve bromat asidi şeklinde de bulunur. Bu asidler, nötrelleşme sonucu
tuz hâline dönüşür.Ticârî maksatlı olan anorganik bileşiklerden biri, ışığa hassas olan gümüş
bromürdür. Gümüş bromür, fotoğraf film ve kartlarının emülsiyonunun esas maddelerinden biridir.
Sodyum, potasyum ve amonyum bromürler tıpta sinir ilacı olarak kullanılır. Uzun süre alınırsa bir nevi
zehirlenmeye sebeb olduğu için dikkatli kullanılmalıdır. Brom bileşiklerinin diğer önemli kullanılışı,
yanmayı geciktirme ve yangını söndürmededir. Etilen dibromür ve metil bromür, zirâatta fâre ve
böceklerle mücâdelede kullanılır.