Germanyum (Ge)

Alm. Germanium (n), Fr. Germanium (m), İng. Germanium. Dikkat çekici derecede elektrik
özelliklerine sâhip gümüş grisi renginde metalik görünüşlü bir element.
Özellikleri: Sembolü Ge’dir. Yarımetalik, yâni metal ile ametaller arasında özellikler gösterir. Peryodik
cetvelde dördüncü grupta olup, silisyum ve kalay arasında bulunur. Germanyum (+2) ve (+4)
değerliklerini alır. Elmas atomuna benzer kristalleşme gösterir. Atom numarası 32 ve atom ağırlığı
72,59’dur. Kütle numaraları 70 ile 76 arasında değişen 5 tâne kararlı, yine kütleleri 65 ile 78 arasında
değişen ve yarılanma süreleri nisbeten kısa olan 9 tâne radyoaktif izotopu vardır. Erime noktası 937°C
ve kaynama noktası 2800°C’dir. Atmosferik şartlarda gâyet kararlıdır. 600-700°C’de havada oksitlenir.
Halojenlerle şiddetli reaksiyon verir. Yoğunluğu 5,323 g/cm3tür. Nitrat ve derişik sülfat asidinde
çözünür.
Bulunuşu ve elde edilişi: 1871’de D.I.Mendeleyev mevcûdiyetini tahmin etmiştir. 1886’da C.Winkler,
sülfitli mineral argiroditi analiz ederek, şimdiye kadar rastlamadığı bir element elde etti. Memleketine
izâfeten germanyum adını verdi. Germanyum nâdir elementlerden olup, yer kabuğunda %
0,004-0,0007 oranında bulunur. Yer kabuğunda yoğun olarak bulunmadığından, germanyumun elde
edilmesi oldukça zordur.Yer kabuğunda bulunan elementlerin miktar olarak otuz altıncısıdır. Hiçbir
zaman serbest halde bulunmaz. Germanyum, argirodit (4Ag2S GeS2) mineralinde % 6-7, germanit
(7CuS.FeS.GeS) mineralinde % 8,7, renierit mineralinde ise % 5-7 oranında bulunur. Son iki mineral
en çok Afrika’da bulunur.
Germanyum, çinkonun saflaştırılması sırasında yan ürün olarak elde edilir. Burada elde edilen
germanyum sülfür (GeS2) hidrojen veya karbon ile indirgenir.
Yine germanyum, yumuşak katranlı mâden kömürünün yakılması sırasında yan ürün olarak elde edilir.
Bileşikleri: İki tâne önemli bileşiği vardır: 1) Germanyum tetraklorür (GeCl4): Germanyumun klorgazı
ile yakılmasından elde edilir. Karbon tetraklorüre benzeyen bir sıvıdır. 2) Germanyum -4-oksit (GeO2)
olup, yüksek sıcaklıkta germanyumun oksitlenmesiyle elde edilir. Germanyumun birçok organik
bileşikleri de yapılmıştır.
Kullanılışı: Germanyum 1945’ten îtibâren çok önem kazanmaya başladı. Yarımetal olan germanyum,
yarı iletkendir. Yâni elektriksel iletkenliği metal ile ametaller arasındadır. Saf germanyum, düşük
sıcaklıklarda yalıtkan, oda sıcaklığında zayıf iletken gibi hareket eder. Bu özelliklerinden dolayı
elektronik sanayi için önemli elementtir. Germanyumlu âletler, vakum tüplerinin yerini aldı. Germanyum
ile transistörlü âletler yaygın kullanma alanı bulmuştur. Diyotlarda kullanılır. Transistör ve diyotlar, basit
ve uzun ömürlü âletler olup, düşük güç kullanırlar ve az ısı yayarlar. Isıtılacak bir flaman olmadığı için,
hemen devreye girerler. Germanyum 1960’ların sonuna doğru gâyeye en uygun ve ucuz olduğu için
radyo ve diğer ses iletim cihazlarında, yüksek voltaj ve yüksek güç kapasitesine sâhib olduğundan da
televizyon ve bilgisayarlarda kullanılmaya başlanılmıştır.
Germanyum diyotları ince disk şeklinde ve çok ince telden ibârettir. Bunlar birbirlerine birleştirilir. Bir
plastik içine konularak ısı ve nemden korunur. Bu bütün düzen bir mısır tanesi büyüklüğündedir.
Transistörlerin, işitme cihazları gibi cihazlarda çok faydalı oldukları ortaya konmuştur. Bilgisayarlarla
transistörlerin kullanılması basitleşmiş, aynı zamanda yaygınlaşmıştır.
Germanyum normal ışığa karşı şeffaf olmadığı hâlde, kızılötesi ışınlara karşı şeffaftır. Yüksek kırılma
indisine sâhib olan germanyum, optik elemanların yapılmasında kullanılır. Camlarda silisyum
muhtevâsı, kısmen veya tamâmen germanyum dioksitle değiştirilerek, optik aletlerin özelliklerini
değiştirmek mümkündür.
Yüksek kırılma indisine sahip camlar, büyük açı kamera merkezlerinde, mikroskop objektiflerinde
kullanılır. Germanyumlu camların kimyâsal dirençleri de yüksektir. Isı şoklarına karşı dayanıklıdır.
400°C’nin altında yumuşamazlar; erime dereceleri yaklaşık 1500°C civârındadır. Kimyâsal davranışları
karbonunkine benzer. Bu sebeple organik bileşikleri, bir seri araştırma konusu olmuştur.
Germanyumun, su gibi, donma noktası altında hacmi genişler. Alaşımlarında da bu özellik görülür.