Tellür (Te)

Alm. Tellur (n), Fr. Tellure (m), İng. Tellurium. Gümüş beyazlığında, yarı metal bir element. Te
sembolüyle gösterilir.
Bulunuşu ve elde edilişi: Tabiatta çok az bulunan elementlerdendir. Metal sülfür minerallerinde az bir
oranda bulunur. Önemli mineralleri olmayan tellürün başlıca iki minerali silvanit AgAuTe ve hessit
Ag2Te’dir.
Tellur, bakırın saflaştırılmasından meydana gelen anot çamurundan elde edilir. Bu çamurda eser
miktardan % 8’e kadar varan bir nispette tellür bulunur. Bakır elde edildikten sonra kalan çamurdan
tellür, tellüröz asidi, H2TeO3 şeklinde çöker. H2TeO3 kostik sodayla çözündürüldükten sonra
elektrolizle elementel tellür ele geçer. Tellür bundan başka altın ve gümüş sülfürlerin yakılmasından
çıkan baca tozlarından ve sülfürik asit üretiminde kurşun odalardan elde edilir.
Özellikleri: Tellür, oksijen âilesi elementlerinden olup, peryodik tabloda VIA grubunda bulunur.
Oksijen, kükürt ve selenyumdan daha metal karakterli olmasına rağmen bir yarı metaldir. Aynı
zamanda bir yarı iletkendir. Atom numarası, 52, atom ağırlığı 127,61’dir. Elektron dizilişi (Kr)
4d105s25p4 şeklindedir. Bileşiklerinde -2, 4+, ve 6+ değerliklerini alabilmektedir. Atom ağırlıkları
120Te’den başlayıp, 130Te’a varan 8 tâne kararlı izotopu vardır. Erime noktası 452°C, kaynama
noktası 1390°C’dir. Kimyâsal reaksiyona girdiği sıvılar hâriç hiçbir sıvıda çözünmez.
Kullanılışı: Tellür çelik ve bakıra katılır. Kurşuna katıldığında da sertlik ve mukâvemetini arttırır.
Bundan başka tellür, yarı iletkenlerin ve termo elektrik alaşımların üretiminde kullanılır.
Tellürditiyokarbomat bileşiği hâlinde merkaptobenzotiyazolla berâber, butil kauçuğu îmâli için bilinen
en iyi hızlandırıcıdır.