Hafniyum (Hf)

Alm. Hafnium (n), Fr. Hafnium (m), İng. Hafnium. Parlak ve sert bir metalik element. Hf kimyasal
sembolüyle gösterilir.
İlk defa 1922’de Kopenhang’da Alman fizikçi D. Coster ve Macar kimyacı G. de Hevesy tarafından
keşfedildi. Hafniyum ismi de Kopenhang’ın Latince ismi “Hafnia”dan gelir.
Özellikleri: Hafniyum, sünek (şekil verilebilen) paslanmaz çelik renginde bir metaldir. Atom numarası
72, atom ağırlığı da 178,49’dur. Erime sıcaklığı 2222°C ve kaynama sıcaklığı da 3100°C’dir. Özgül
ağırlığı 12,1 g/cm3tür. 174, 176, 177, 178, 179 ve 180 kütle numaralı izotopları vardır. Bileşiklerinde
(4+) değerlikli olup kuvvetli elektropozitiftir. Derişik sülfürik asidde yavaşca çözünür. Metalik halde
500°C’deki erimiş NaOH’den bile etkilenmez.
Bulunuşu ve elde edilişi: Hafniyum yer kabuğunda çokluk bakımından elementler arasında 47. sırayı
alır. Tabiatta ayrı ve belirli bir mineral hâlinde bulunmayıp hemen hemen daima zirkonyumla birlikte ve
mineralleri içinde % 1-2 konsantrasyonlarında bulunur. Bunlara badelyit (ZrO2) ve zirkon (ZrSiO)
başlıca misâllerdir. Hafniyumun zirkonyumdan ayrılması, potasyum hekzaflorürlerin (K2HfF6 ve K2ZrF6)
defalarca kısmî kristallendirmelere tabi tutulmasıyla sağlanır. Ayrılan K2HfF6’nın sonra çelik bombada
(kap) sodyum ile indirgenmesiyle metalik hafniyum elde edilir. Hafniyum keza ekstraksiyon işlemiyle de
zirkonyumdan ayrılabilir.
Kullanılışı: Hafniyum iyi bir nötron tutucu olduğu için nükleer güç reaktörlerinde kullanılır. Ayrıca
refrakter alaşımlarında mukavemet verici olarak kullanılır. 2812°C erime sıcaklığına sâhib olan
hafniyum oksid bileşiği de refrakter maddesi olarak kullanılır. Hafniyum bâzan bazı lamba tiplerinde
oksijen ve azotu gidermede de kullanılır.