Rubidyum (Rb)

Alm. Rubium, Fr. Rubidium, İng. Rubidium. Alkali metaller sınıfından bir element. Rb sembolüyle
gösterilir. İlk defâ 1860 yılında Bunsen ve Krichhoff tarafından spektral analizle, lepidolit minerali
içerisinde varlığı tespit edildi.
Bulunuşu: Rubidyum tabiatta mineralleri bol bulunan elementlerdendir. Yer kabuğunda bulunuş
bolluğuna göre 16. sırada yer alır. Önemli mineralleri lepidolit, pollusit, karnalit, lösit ve zinvaldittir.
Minerallerdeki nispeti % 1-1,5 civârındadır.
Elde edilişi: Ticârî ölçüdeki en önemli kaynağı lepidolit mineralidir. Ayrıca, Searles Gölünde bulunan
potasyum mineralleri ve Michigan Gölünden elde edilen potasyum klorür de önemli ölçüde rubidyum
ihtivâ eder.
Metalik rubidyum, kimyâsal olarak rubidyum klorürün kalsiyum ile indirgenmesi sûretiyle elde edilir.
Kuru rubidyum klorür, vakum altında metalik kalsiyum ile 500°C’de reaksiyona sokulursa, metalik
rubidyum ele geçer ve bu da destilasyonla reaksiyon ortamından ayrılır. İndirgen olarak kalsiyum
karbür de kullanılır. Ayrıca eritilmiş rubidyum tuzlarından elektroliz yoluyla da metalik rubidyum elde
edilebilir.
Özellikleri: Gümüş beyazlığında parlak bir metal olup mum gibi yumuşaktır. Atom numarası 37, atom
ağırlığı 85.5, erime noktası 38.9°C, kaynama noktası 688°C, yoğunluğu 1.53 g/cm3tür. Elektron düzeni
[Kr] 5s1 olup bileşiklerinde 1+ 2+ 3+ ve 4+ değerliklerinde bulunabilir. Spektrumunda 4202 A° ve 4216
A° da iki karakteristik hat (koyu kırmızı) vardır.
Alkali metaller arasında elektropozitiflik yönünden ikinci sırada yer alır. Oksijensiz ortamda kızıl
dereceye kadar ısıtıldığı zaman mavi buhar verir. Hava oksijeniyle kendiliğinden yanarak gri-mavi bir
oksit tabakası meydana getirir. Bu oksit tabakası üç tür oksitten meydana gelir. Bunlar oksit Rb2O,
peroksit Rb2O2 ve süperoksit RbO2’dir. Çok kolay oksitlenir. Su ile şiddetli reaksiyona girerek hidrojen
hâsıl eder. Hattâ reaksiyon ısısından alev bile alır.
Rubidyum, alkali metaller sınıfından olduğu için onların genel özelliklerini taşır. Özellikle potasyum ve
sodyumun davranışlarını gösterir.
Kullanılışı: Havadan kolay etkilendiği için susuz mineral yağı içerisinde veya vakumda veyahut inert
atmosferde saklanır. Çok kolay iyonlaşan bir metal olduğu için uzay taşıtlarının iyon motorlarında
kullanılır. Ayrıca vakum tüplerinde toplayıcı olarak fotosel yapımında ve özel cam îmâlinde kullanılır.
RbAg4I5 bilinen iyonik kristallerin en iletken olanıdır ve ince film şeklinde pillerin yapımında kullanılır.
Rubidyum, bundan başka buhar türbinlerinde jeneratör armatürü gibi görev görür. böylece elektrik
üretilir.