Çağlayan

Alm. Kaskade (f), kleinerer Wasserfall (m), Fr. Chute d’eau, Cascade (f), İng. Waterfall, Cascade.
Coşkun bir hâlde yüksek bir yerden dökülen su kütlesi. Şelâle olarak da bilinir. Çağlayanlar çok büyük
aşındırma gücüne sâhiptir. Bu özelliği, suyun düşme yüksekliğine, düşen suyun hacmine, düştüğü
kayalığın yapısına ve diğer sebeplere bağlıdır. Çağlayanların yüzey şekillerinin kalıcı olmaması diğer
bir özelliğidir.
Çağlayanlar genel olarak üç değişik arâzi yapısına sâhip bölgelerde toplanmıştır. Bunlar yüksek
platoların kıyı kesimleri ve buraları kesen büyük çatlak hatları, karaların iç bölümlerinde yer alan
kristalli kayalar ile kıyı bölgelerinde yer alan zayıf tortul kayalıklar arasında uzananlar ve buzulların
etkisinde kalmış yüksek dağlık bölgelerdir.
Çağlayanlar, meydana geliş sürelerine bakılarak üç ana grupta toplanır: İlki, akarsu yataklarının
kırılma, buzullaşma veya başka sebeplerle değişikliğe uğraması yüzünden; ikincisi, farklı aşınma
süresi sonunda; üçüncüsü ise akarsu yatağının meydana gelmesi sırasında olan çağlayanlardır.
Türkiye’nin başlıca çağlayanları; Tortum, Gürlivek, Sızır, Bünyan, Defne ve Düden’dir.
DÜNYADAKİ ÖNEMLİ ÇAĞLAYANLAR
Adı Ülke Irmak Yükseklik (m)
Angel (Churún merú).................. Venezuela ................Churún .......................... 979
Tugela ........................................ Güney Afrika ............Tugela ............................ 948
Mitarazi ...................................... Zimbabve ..................Inyangombe .................. 762
Yosemite .................................... ABD ..........................Yosemite ........................ 739
Cuquenan .................................. Venezuela ................Cuquenan ...................... 610
Sutherland .................................. Yeni Zelanda ............Arthur ............................ 580
Kile ............................................ Norveç ......................(-) .................................. 561
Kahiwa........................................ ABD ..........................(-) .................................. 533
Mardal (Doğu) ............................ Norveç ......................Eikesdal ........................ 517
Takakkaw .................................. Kanada......................Yoho .............................. 503
Ribbon ........................................ ABD ..........................Ribbon............................ 491
Kral George-VI .......................... Guyana ....................Utshi .............................. 488
Woolomombi .............................. Avustralya ................Woolomombi .................. 482
Mardal (Batı) .............................. Norveç ......................Eikesdal ........................ 468
Kaliuwaa (Sacred) ...................... ABD ..........................Kalanui Çayı .................. 463
Kalambo .................................... Tanzanya-Zambia ....Kalambo ........................ 427
Gavarnie .................................... Fransa ......................Gave de Pau .................. 422
Giessbach .................................. İsviçre........................Giessbach ...................... 391
Trümmelbach ............................ İsviçre........................Trümmelbach ................ 391
Krimmler .................................... Avusturya ..................Krimmler ........................ 380
Vettis .......................................... Norveç ......................Morkedola ...................... 371
Papalaua .................................... ABD ..........................Kawai Nui Çayı .............. 366
Silver Strand .............................. ABD ..........................Merced .......................... 357
Honokohau ................................ ABD ..........................Honokohau Çayı ............ 341
Lofoi............................................ Zaire..........................Lofoi .............................. 340
Serio .......................................... İtalya ........................Serio .............................. 315
Barron ........................................ Avustralya ................Barron ............................ 300
Belmore ...................................... Avustralya ................Barrengarry Çayı............ 300
Cannabullen .............................. Avustralya ................Cannebullen Çayı .......... 300
Horseshoe .................................. Avustralya ................Govetts Leap Çayı ........ 300
Wallaman .................................. Avustralya ................Stony Çayı...................... 300
Staubbach .................................. İsviçre Lutschine ......Weisse .......................... 290
Pungwe ...................................... Zimbabve ..................Pungwe .......................... 277
Helena ........................................ Yeni Zelanda ............Helena............................ 271
Mollijus ...................................... Norveç ......................Reisenelva .................... 269
Austerkrok .................................. Norveç ......................Torrfjordelva .................. 257
K. Edward-VII ............................ Guyana ....................Semang.......................... 256
Jog (Garsoppa) .......................... Hindistan ..................Sharavati........................ 253
Kaieteur ...................................... Guyana ....................Potaro ............................ 251
Waipio ........................................ ABD ..........................Kekee Çayı .................... 244
Tully............................................ Avustralya ................Tully .............................. 240
Feigum ...................................... Norveç ......................Feigumelvi...................... 218
Fairy .......................................... ABD ..........................Fairy .............................. 213
Fossa.......................................... Norveç ......................Ullo ................................ 210
Feather ...................................... ABD ..........................Fall ................................ 195
Aurstapet .................................. Norveç ......................Aura .............................. 193
Maletsunyane (Semon Kong) .... Lesotho ....................Maletsunyane ................ 192
Sakaika ...................................... Guyana ....................(-) .................................. 192
Reichenbach .............................. İsviçre........................Reichenbach .................. 190
Bridalveil .................................... ABD ..........................Bridalveil ........................ 189
Guaira (Sete Quedas) ................ Brezilya ....................Parana .......................... 114
Victoria ...................................... Zambia-Zimbabve ....Zambezi ........................ 108
Kaveri ........................................ Hindistan ..................Kaveri .............................. 98
Paulo Afonso .............................. Brezilya ....................Sao Francisco .................. 84
Iguaçu ........................................ Arjantin-Brezilya........Iguaçu-Parana ................ 82
Churchill (Büyük) ........................ Kanada......................Churchill (Hamilton) ........ 75
Niagara (Horseshoe) .................. Kanada-ABD ............Niagara ............................ 49
Detti ............................................ İzlanda ......................Jokulsa ............................ 44
Ren ............................................ İsviçre........................Ren .................................. 24
Khone ........................................ Kampuçya-Laos ........Mekong ............................ 14
Uburupunga................................ Brezilya ....................Parana ............................ 12