Küriyum (Cm)

Alm. Curium (n), Fr. Curium (m), İng. Curium. Sentetik olarak elde edilen gümüşümsü metalik bir
element. Aktinitler serisinden olup, “Cm” kimyâsal sembolüyle gösterilir. Küriyum tabiî hâlde bulunmaz.
İlk defa 1944 yılında çekirdek kimyası üzerine çalışan Amerikalı ilim adamı G.T. Seaborg ve
arkadaşları tarafından elde edildi. Elementin ismi, radyoaktifi ilk bulan Pierre Curie ve Marie Curie’ye
izafeten verildi.
Küriyum’un atom numarası 96’dır. Kütle numarası 238’den 250’ye kadar sıralanan 13 tane izotopu
vardır. Kütleleri 245’ten 250’ye kadar olanların (249 hâriç) yarılanma ömürleri 5000 yıldan fazladır.
Dünyâda tedârik edilmiş bütün küriyumun mikdarı yarım kilo kadar bile yoktur. Bu yüzden özellikleri
çok iyi tanınmış değildir. Erime noktası 1300-1380°C arasındadır. Davranışları toryumunkine benzer.
Bilinen yegâne değerliği 3+ dır. Havada kolayca oksitlenir. Metali, küriyum florürden (CmF3) elde edilir.
Bunun için küriyum florür baryum ile 1300°C civarında bir sıcaklıkta ısıtılır, elementel küriyum elde
edilir. Mühim bir izotop olan Cm-242 plutonyum-239’un heliyum iyonu ile bombardıman edilmesiyle
elde edilir. Mühim olan diğer bir izotop da Cm-244’tür. Bu izotop aynı zamanda 18,1 senelik yarılanma
ömrüyle izotopların içinde en stabil (kararlı) olanıdır. Küriyum-244, amerikyum-243 ve
amerikyum-244’ün nötron bombardımanı ile elde edilebilir.
Küriyumu diğer 3+ değerlikli aktinitlerden iyon değiştiricilerle ayırmak mümkündür. Keza nâdir toprak
elementlerinden ayrılması da yine iyon değiştirici veyahut ekstraksiyon metodunu kullanmakla
sağlanabilir.
Cm-242 ve Cm-244’ün termoiyonik ve termoelektrik cihazlar yardımıyla bozundurulup meydana gelen
ısının elektriğe dönüştürülmesi suretiyle bir elektrik kaynağı elde edilir. Bu güç üniteleri, boyutca küçük
ve hafif oldukları için uzayda ve bazı yeryüzü şartlarında da uzun ömürlü bir güç kaynağı olarak çok
uygundur.