Tungsten - Wolfram

Alm. Wolfram (n), Fr. Wolfram (m), İng. Wolfram. W sembolüyle gösterilen metalik bir element.
Bulunuşu: Yeryüzünde mineral damarlarında ve nehir sularının getirdiği mâden birikintilerinde
bulunur. Kayaçlarda ton başına 1,5 gram nispetinde mevcuttur. En önemli minerali kalsiyum volframat
(CaWO4) bileşiminde olan şelit adlı mineraldir. Bundan başka wolframit [(Fe,Mn)WO4], hübnerit
(MnWO)3 ve ferberit (FeWO4) mineralleri de vardır. En önemli volfram kaynakları Burma’da bulunur.
Üretimin iyi olduğu bir ülke de Portekiz’dir. Bundan başka ABD’nin bâzı bölgelerinde de kıymetli
volfram kaynakları mevcuttur. Türkiye’de Uludağ’da da vardır.
Özellikleri: Periyodik tablonun VI B grubunda bulunur. Atom numarası 74, atom ağırlığı 183,92’dir.
Erime noktası 3410°C, kaynama noktası 5930°C ve özgül ağırlığı 19,3 g/cm3tür. Elektron düzeni (Xe)
4 f14 5d4 6s2 şeklinde olup, bileşiklerinde +2’den +6 ‘ya kadar değerlikler alabilmektedir.
Volfram parlak, camı çizebilecek kadar sert ve dövülebilir bir metaldir. Hava oksijenine karşı çok
dayanıklı olup, kızıl derecede WO3 meydana getirerek yanar. Mineral asitlerinden kolay etkilenmez.
Florür asidi ve altın suyu bile çok yavaş etki eder. Alkalihidroksitlerle eritilirse volframat durumuna
geçer.
Bileşikleri: En önemli volfram bileşiği Mohs sertliği 9,5 olan Volfram karbürdür. Volfram karbür tek
başına veya başka metal karbürleriyle birlikte dökme demirin, testere ve matkapların kesici uçlarının
ve zırh delici mermi çekirdeklerinin sertliğini arttırmak maksadıyla kullanılır. Metal benzeri bir
yoğunluğu olup, mavimsi açık gri renklidir. 2600°C’de erimeden ayrışır.Çimentolanmış volfram
karbür-kobalt malzemelerinin ticârî önemi vardır. Diğer önemli bileşikleri H2WO4 (volframat asidi),
WO3, WCI2 WCl4 ve WCl6’dır.
Elde edilişi ve kullanılışı: Volfram minerallerinden soda eritmesiyle önce sodyum volframat yapılır.
Elde edilen çözeltinin asitlendirilmesiyle WO3 çökeltisi meydana gelir. Bu da H2 ile 1200°Cdolaylarında
indirgenirse saf metalik volfram siyah toz hâlinde ele geçer. Saf metalik volfram Goldschmitt prosesiyle
de elde edilir. Bu proseste volframat asidi alüminyum talaşı ile veya mangal kömürüyle elektrik
fırınında indirgenerek elementel volfram ele geçer.
Volfram demir, alüminyum gibi metallerle iyi özellikleri hâiz alaşımlar yapar. Volfram çeliği oldukça
sert, sağlam, yüksek manyetik özellikli ve kolay paslanmayan bir çeliktir. Volframın alüminyumla olan
alaşımı hafif ve sert olduğundan otomobil konstrüksiyonlarında geniş çapta istifâde edilir. Uzay
sanâyiinde roket motorlarının bile boğazlarının ve hücum kenarlarının yapımında volframdan
faydalanılır.
Volfram erime noktasının çok yüksek olması sebebiyle elektrik ampullerinde ve fırınlarda direnç teli
olarak kullanılır.