İridyum (Ir)

Alm. Iridium (n), Fr. Iridium (m), İng. Iridium. Kimyâsal etkilemelerin her çeşidine karşı çok dirençli
olan beyaz, metalik bir element. 1802’de Smithson Tennant tarafından izole edildi.
Özellikleri: Sembolü Ir olup, platin veyaVIII-B grubu elementlerindendir. Atom numarası 77, atom
ağırlığı 192,2’dir. Elektron dizilişi, (xe) 4f14 5d9 şeklindedir. Kararlı izotoplarının atom ağırlıkları 191 ve
193’dür. Ir-192 radyoaktif izotoptur. 2+,3+,4+ ve 6+ değerliklerini alabilir. Metalik iridyum, yüzey
merkezli kübik kristal yapıya sâhiptir. Yoğunluğu 22,65 g/cm3 olup, 2454°C’de erir ve 5300°C’de
kaynar. Bütün asitlere karşı dayanıklıdır. Kral suyundan bile etkilenmez. Ancak sodyum perklorat
beraberliğinde sıcak-derişik hidroklorik asitte çözünebilir. Ayrıca erimiş sodyum klorür ve sodyum
siyanür gibi tuzlar da etki eder.
Bulunuşu: İridyum tabiatta platinoiridyum adı ile bilinen platin ile alaşım hâlinde metalik olarak
bulunur. Bu alaşımda platinden başka bakır ve demir de bulunur. Ayrıca tabiatta osmiyum ile birlikte,
iridosmin veya osmiridyum olarak adlandırılan bir alaşım hâlinde bulunur. Serbest iridyum metali ihtivâ
eden cevher ve yatak çok nâdirdir. İridyumdan platinin ayrılması çok karmaşık bir işlem
gerektirmektedir.
Kullanılışı: İridyum ticârî olarak elektrik temas yerlerinde, kalem ucu olarak ve kuyumculukta kullanılır.
Radyoaktif iridyum gama ışını kaynağı olarak kullanılır. Ençok kullanılan alaşım % 10 iridyum ihtiva
eden platin alaşımıdır.