anlayabilmeleri için, güneşle ufuk düzlemi arasındaki açısal mesâfeyi ölçen optik seyir cihazı. Dâirenin altıda biri büyüklüğünde bir açıya sâhip olduğu için, sekstant ismini almıştır. 1731 senesinde John Handley tarafından yapılan ilk 45 derecelik oktantla modern sekstant arasında hemen hiç fark
yoktur. Sekstant aynı zamanda gemiden veya uçaktan herhangi bir gök cisminin yüksekliğini ölçmeye de yarar. Bunlardan en basiti kuzey yarım kürede kutup yıldızının açısal yüksekliğini bulmaktır.
Sekstantla en hassas mevki tâyini, güneşin en yüksek noktasına ulaştığı öğlen vakti yapılır. Bu en yüksek noktaya güneşin üst yücelim noktası denir.
Sekstantla açı ölçmek için, sekstant dürbününden gemici, ufuk hattına bakar. Gemici, gemi
güvertesinde dik olarak durduğu ve gemiyle beraber sallandığı için ölçülecek açı hiç değişmez.
Güneşin aynalardan yansıyan görüntüsü de tam ufuk hattına çakıştığı an sekstant açısı okunur. Açının
okunduğu yerel saat da tablolarda kullanılmak üzere hassas olarak tespit edilir.
Modern sekstantlarda ufuk aynasının yarısı gümüşlenmiştir. Bu durumda sekstant teleskopundan
bakıldığında teleskopta hem güneş, hem de ufuk düzlemi yanyana görülür. Ölçüm kolaylığı için
güneşin parlaklığını azaltan filitreleme, açıyı hassas bir şekilde okumak ve açı değiştirmede süratli
olabilmek için verniyer sistemi de bulunur.
Sekstantın hava trafiğinde de önemi vardır. Uçak sekstantında çoğu kere ufuk düzlemi yerine su
tesviye âleti ölçümde yatay hattı verir. Sekstant uçakta astrdom denilen şeffaf çıkıntıya yerleştirilir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder