Hatmi

Orjinal Adı Althaea türleri
Diğer Adları Tıbbi hatmi, Gülhatmi

Bilgi
Ebegümecigiller familyasındandır. Anayurdunun
Çin olmasına karşın hatmi türleri Eski Dünya'nın tüm ılıman iklim bölgelerine
yayılmıştır. Türlerine göre bir, iki ya da çokyıllık bitki olan hatmiler, 10 cm.
ile 2 m. arasında boylanabilir. Süs bitkisi olarak yetiştirildiği gibi, doğada
kendiliğinden de yetişirler. Gövdesi yuvarlak kesitli, kadifemsi görünüşlü ve
açık yeşil renklidir, iri ve kalın yaprakları kadifemsi dokulu, kenarları dişli,
gözyaşı biçimli ve gri-yeşil renklidir. Türlerine göre beyaz, sarı, turuncu,
kırmızı, pembe ve mor renkte açan çiçekleri 7,5-10 cm. genişlikte ve
gösterişlidir. Uzun ve kalın kökü lifli dokulu ve yapışkan bitki sıvılıdır. Açık
kahverengi tohumları disk biçimlidir. Hatmi türleri tohumuyla; gövde
çelikleriyle ya da bitki tabanının bölünmesiyle çoğaltılır.
Tıbbi hatmi (A. offidnalis)'ın kökü % 25-35 oranında bitki sıvısı, nişasta,
sakkaroz, tanen, pektin ve asparin; yaprakları yapışkan sıvı ile eser miktarda
esans içerir. Bazı yerlerde hatmi çiçekleri ve körpe yapraklan salatalara katılır.
Körpe yaprakları sebze gibi haşlanarak yenilir.

Tibbi Etkileri ve Kullanımı
Kimi zaman tıbbi yararları için yerine Gülhatmi (A. rosea) türünün kullanıldığı
Tıbbi hatminin bu tıbbi etkileri ve onlardan yararlanma yöntemleri aşağıda
özetlenmiştir:
• Mideyi yatıştırır, bağırsakları yumuşatır.
• İdrar söktürücüdür.
• Nezleyi hafifletir. Göğsü yumuşatır ve balgamı söktürür.
Bu etkilerinden yararlanılmak üzere, hatminin çiçek açışından sonra toplanan
yaprakları, gölge ve havadar bir yerde kurutulur, 1 tatlı kaşığı kurumuş
yaprak, 1 bardak su içinde kaynama noktasına kadar ısıtılır, sonra ateş
kısılarak 10-15 dakika daha ısıtma işlemi sürdürülür. Böylece hazırlanan
dekoksiyondan günde üç kez birer bardak içilir.
• Hatmi sakinleştiricidir.
• Ağız, boğaz ve diş diplerindeki ülserlere iyi gelir.
Bu durumlar için, yukarıda anlatıldığı şekilde kurutulan hatmi
yapraklarından 1 -2 tatlı kaşığı alınıp üzerine 1 bardak kaynar su dökülerek ve
10 dakika demlendirilerek bir infüzyon hazırlanır. Sakinleştirici etkisi için
günde üç kez birer bardak infüzyon içilir. Aynı infüzyonla yapılan gargara,
ağız ülserlerine iyi gelir.
• Ayrıca hatmi bedendeki yaraları iyileştirir.
Bunun için, hatmi yaprakları ezilerek bir yara lapası hazırlanır. Bu lapa
yaralara dıştan uygulanır.