23 Ocak 2011 Pazar

Güneş sisteminde kaç gezegen var?



Doğru cevap kesinlikle dokuz değil.

Cevap sekiz ya da on ya da muhtemelen yirmi bir. Bazıları birkaç milyon olduğunu söylüyor. Uluslar arası Astronomi Birliği uzun süredir uğraştığı “gezegen” tanımında nihai bir karara varana kadar buna kesin bir cevap veremeyeceğiz.

Artık kimse Plüton’un dokuzuncu gezegen olduğunu düşünmüyor. En muhafazakar gökbilimciler bile, Plüton’un bilimsel olmaktan ziyade “kültürel” nedenlerle bir gezegen olduğunu istemeyerek de olsa kabul ediyor. Plüton’u 1930’da keşfedenler tam olarak ikna olmamışlardı; Plüton’dan Neptün ötesi bir nesne olarak bahsediyorlardı.

Plüton diğer bütün gezegenlerden ve hatta bu gezegenlerin uydularının yedisinden bile daha küçüktür. Kendi ana uydusu Charon’dan da çok büyük değildir. (2005’te Plüton’un iki ana uydusu daha keşfedildi) Yörüngesi düzgün olmayıp diğer gezegenlerin düzleminden değişiktir ve bileşimi tamamen farklıdır.
En derinlerdeki dört gezegen orta büyüklüktedir ve kayalıktır; sonraki dördü ise gaz kütlesidir. Plüton küçük bir buz topudur ve Güneş sisteminin ucunda Kuiper kuşağını oluşturan en az 60.000 küçük, kuyrukluyıldız benzeri nesneden biridir.

Bütün bu gezegenimsi nesneler küçük gezegenler olarak bilinir. Bunlardan kayıtlı olan 300.795 tane var; her ay 5000 tane daha keşfediliyor ve çapı bir kilometrenin üzerinden yaklaşık iki milyon cisim olabileceği tahmin ediliyor. Bunların çoğu gezegen olarak kabul edilmek için çok fazla küçük, ama on iki tanesinin Plüton’dan aşağı kalır yanı yok.

Bunlardan 2005’te keşfedilen ve 2003 UB313 olarak bilineni, aslında Plüton’dan daha büyük. Sedna, Orcus ve Quaoar gibileriyle de çok ara yok.
Bu sürecin sonunda iki sisteme sahip olmamız mümkün. Sekiz gezegenli Güneş sistemi ve diğer yeni gezegenlerin bulunduğu Kuiper kuşağı sistemi.
Bu değişiklik daha önce görülmemiş değil. En büyük asteroit Ceres, 1801’deki keşfinden 1850’de asteroit konumuna düşürülene kadar, onuncu gezegen olarak kabul ediliyordu.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder