Mor Süsen

Orjinal Adı İris germanica (ya da İ. versicolor)
Diğer Adları Mezarlık zambağı, Mor zambak
 
Bilgi
Süsengiller familyasındandır. Kuzey Yarıküre'nin
sıcak ve ılıman iklim kuşağındaki bölgelerde yetişen ve gösterişli çiçekler açan
mor süsen, ülkemizde de birçok yerde süs bitkisi olarak üretilmektedir.
100-150 cm'ye kadar boylanabilen, çokyıllık dayanıklı otsu bitkidir. Sivri uçlu
yaprakları, 50 cm. kadar uzunlukta kılıçsı biçimli, paralel damarlı ve açık yeşil
renklidir, ilkbahar sonu ile yazın başaklar halinde açan baygın kokulu ve mor
renkli iri çiçekleri üçer adet çanak ve taç yaprağından oluşur. Bu çanak ve taç
yaprakları almaşık olarak dizilmiştir. Çiçeğin çanak biçimini alan ortası sarı
renktedir. Burada erkek ve dişi organları yer alır. Mor süsenin rizomu
(kökgövdesi) kalın, güçlü ve dallara ayrılan yapıdadır. Bitki 2-3 yılda bir,
yerinden sökülerek rizomları bölünür. Bunlar ayrı yerlere dikilerek bitki
çoğaltılır.
Mor süsenin konumuzu en çok ilgilendiren bölümü olan rizomu uçucu yağ,
yapışkan bitki sıvısı, nişasta, şeker, reçineli maddeler, tanen, salisilik asit ve
iridin adlı maddeyi içerir. Mor süsenin güçlü kokulu çiçekleri parfümeri ve
kozmetik endüstrilerinde kullanılmaktadır.

Tibbi Etkileri ve Kullanımı
Bitkinin tıbbi etkileri ve bunlardan yararlanma yöntemleri şöyle özetlenebilir:
• Safra söktürücüdür.
• Karaciğer ve safrayla ilgili peklik durumlarında değerli bir müshil etkisi
sağlar.
• İdrar söktürücüdür.
• Bedendeki yangıları hafifletir.
• Tükürük salgısını artırır.
Bu etkilerinden yararlanmak üzere, mor süsenin rizomu sonbahar mevsiminde
toprağı kazılarak çıkarılır. Temizlenir ve havadar, gölge bir yerde özenle
kurutulur. Parçalanan rizomundan 1/2-1 tatlı kasığı alınıp 1 bardak suda
kaynama noktasına kadar ısıtılır. Daha sonra ateş kısılarak ısıtma işlemi 10-15
dakika daha sürdürülür. Böylece elde edilen dekoksiyondan, günde üç kez
birer bardak içilir.
• Egzama ve sedef hastalığı gibi kronik deri sorunlarında iyileştirici etkiler
yapar.
Bu durumlarda şikâyet edilen yerlere bu dekoksiyon dıştan ovularak uygulanır.