At Kestanesi

Orjinal Adı Aesculus hippocastanum

Bilgi
Atkestanesigiller familyasının örnek bitkisidir.
Kuzey Yarıküre'de yetişen Aesculus cinsi, kışın yapraklarını döken 25 kadar
ağaç ya da çalı halindeki bitki türünün ortak adı atkestanesidir. Bunlardan
konumuzla en çok ilgili olan, Koca atkestanesi ya da Beyaz çiçekli atkestanesi
(A. hippocastanum) türünün anayurdu Balkan Yarımadası olup bu tür on
yedinci yüzyılda Avrupa'ya yayılmıştır. Türkiye'de park ve bahçelerde süs
bitkisi olarak yetiştirilen ve 20-30 m. kadar boylanabilen bu ağaca kısaca
atkestanesi diyeceğiz. Atkestanesi ağacının gövdesi düz ve sık dallı, tepesi düz
olur. Kenarları dişli, ucu sivri 5-9 yaprakçıktan oluşan yaprakları koyu yeşil
renklidir. Üzerlerinde pembe lekeler bulunan ve piramit biçimli salkımlar
oluşturan beyaz çiçekleri yaz aylarında açar. Bu çiçeklerden oluşan kapsül
durumundaki kalın çeperli mevyeleri dikenlidir. Meyveler olgunlaşınca, yeşil
renkli dikenli kabuk yarılır ve içinden 1-3 adet parlak koyu kahverengi, tadı
buruk ve acı olan tohumu düşer. Eskiden soluğan (nefes darlığı) çeken atlara
verildiğinden bu tohumlara ve bitkiye atkestanesi adı verilmiştir. Atkestanesi,
tohumlarıyla ya da gövde çelikleriyle çoğaltılır.
Bitkinin sağlığa en yararlı bölümü tohumlarıdır. Bunlar, yani atkestaneleri bol
miktarda nişasta, şekerler, saponin, tanen, yağ, bazı acı maddeler ile aeskulin
ve fraksin'i içerir. Eczacılıkta iltihap giderici ilaçların yapımında kullanılır.
Ağacın ekşi tadı olan körpe yaprakları bazı yerlerde toplanıp sarması yapılarak
yenilir.

Tibbi Etkilerive Kullanımı
Atkestanesi tohumlarının tıbbi etkileri ve bunlardan yararlanma yöntemleri
şöylece özetlenebilir:
• Damar büzücü ve kan dolaşımını güçlendirici tonik etkileri vardır. Bu
nedenlerle varis, flebit ve hemoroit hastalıklarının iyileştirilmesinde kullanılır.
• Aynı nedenlerle damarlardaki yangı ve deri çatlaklarının iyileştirilmesinde
yararlı olur.
• Gene aynı nedenlerle kılcal damarların çatlamasını ve kanamasını;
bacaklardaki ülserleri iyileştirir.
• Dolaşım sisteminde damarların gücünü ve sağlıklı oluşunu destekler.
Bu etkilerinden yararlanmak üzere, atkestanesi ağacının sonbaharda olgunlaşıp
yere dökülen tohumlan toplanıp kurutulur, l -2 tatlı kaşığı kurumuş tohum
parçaları ile, varsa ağacın yaprağından bir miktarı alınıp üzerine l bardak
kaynar su dökülür. 10-15 dakika demlendirilerek bir infüzyon hazırlanır. Bu
infüzyon günde üç kez birer bardak olarak ve tatlandırılarak içilir.
• Ya da flebit, hemoroit, yangılı damar, varis, deri çatlakları ve bacaklardaki
ülser durumlarında aynı infüzyon dıştan, şikâyetli yerlere, ovuşturularak
uygulanır.