Çemen Otu

Orjinal Adı Trigonella foenum-graecum
Diğer Adları Boyotu, Buyotu
Bilgi
Baklagiller familyasındandır. Anayurdu Güney
Avrupa ve Akdeniz havzası olan çokyıllık otsu bitkidir. 60-100 cm.
boylanabilen çemenotu ülkemizde yabani olarak yetiştiği gibi Orta ve
Güneydoğu Anadolu bölgesinde kültürü de yapılmaktadır. Gövdesi açık yeşil
renkli, yuvarlak kesitli, ince tüylü ve dallara ayrılan yapıdadır. Bitki dikine ve
kimi zaman da yere yatarak gelişir. Kenarları ince dişli ve oval biçimli üç
yaprakçıktan oluşan yaprakları da açık yeşil renklidir. Sarımsı beyaz çiçekleri
yaz ortasında açar. Bu çiçekler olgunlaşınca her biri 10-20 adet sarı-kahverengi
minik tohum taşıyan tohum zarfına dönüşür. Bol güneşli yerleri; suyu iyi
akıntılı, bitek ve alkalik toprakları seven çemenotu, tohumlarıyla çoğaltılır.
Çok keskin kokulu olan çemenotu tohumları, % 30'a varan oranda yapışkan
bitki sıvısı ile uçucu ve sabit yağlar; trigonellin, kolin ve kumarin adlı
maddeleri içerir. Bazı ülkelerde baharat olarak kullanılan bu tohumların
bizdeki başlıca kullanım alanı pastırma imalatıdır. Burada tohumlar ezilip
pastırmanın üzerine sıvanan keskin kokulu "çemen" adlı macunun içine ana
madde olarak katılır. Bazı yerlerde çemenotunun yaprakları salatalara eklenip
çiğ olarak yendiği gibi, haşlanarak sebze olarak da tüketilir.
Tibbi Etkileri
ve Kullanımı
Çemenotunun tıbbi etkileri ve bunlardan yararlanma yöntemleri şöyle
özetlenebilir:
• Öksürüğü hafifletir, göğsü yumuşatır ve balgamı söktürür.
• Bronşiti ve boğaz ağrılarını hafifletir, rahatlama sağlar.
• Acı oluşu nedeniyle sindirim sistemini uyarır, sindirim işlemini kolaylaştırır.
• Mide ve bağırsak gazlarım söktürür. Diyarenin iyileştirilmesinde yararlı olur.
• Bedeni güçlendirici bir toniktir. Özellikle nekahat halindeki hastalara iyi
gelir.
• Afrodizyak (cinsel gücü artırıcı) etkisi vardır.
• Emzikli (süt veren) annelerde süt gelişini artırır.
• Kadınların aybaşı dönemini rahat atlatmalarına yardımcı olur.
Bütün bu önemli tıbbi etkileri sağlamak üzere çemenotunun tohumları
sonbaharda olgunlaştıkları zaman toplanır. 1,5 tatlı kasığı tohum l bardak sıcak
suya konulup 10 dakika süreyle ağır ağır kaynatılır. Böylece elde edilen
dekoksiyondan günde üç kez birer bardak içilir.
• Çemenotu ayrıca çıban ve yaraların iyileştirilmesinde de etkili olur.
Bunun için tohumlan ezilip toz haline getirilir. Biraz suyla karıştırılıp yara
lapası hazırlanır. Bu lapa yara ve çıbanlara dıştan uygulanır.