Melek Otları

Orjinal Adı Angelica türleri
Bilgi
Maydanozgiller familyasından, iki-dört yıllık
dayanıklı otsu bitkilerdir. Kuzey Yarıküre ve Yeni Zelanda'da yetişen otuz
kadar melekotu türü vardır. Bunlardan konumuz yönünden önemli olanları
Angelica Sylvestris ve Angelica Archangelica (A. officinalis) adlı iki türdür.
A. Sylvestris türü melekotu, ülkemizde Doğu ve Güneydoğu Anadolu'daki
dağlarda ve Uludağ yöresinde yetişmektedir. 70-200 cm. boylanabilen, iki-dört
yıllık dayanıklı, hoş kokulu olan bu bitkinin yaprakları çok parçalı, silindir
biçimli gövdesinin içi boş, çiçekleri beyaz ya da pembemsidir. Doğu
Anadolu'da gövde ve yaprak sapları soyulup sebze olarak yenir; Bursa
yöresinde bunlarla reçel yapılır. Bitkinin kökü, tanen ve uçucu yağlar içeren
esmer renkli, özel kokulu, buruk tatta ve kalın yapılıdır.
Tibbi Etkileri
ve Kullanımı
Bu melekotu türünün köklerinin tıbbi etkileri şöyle sıralanabilir:
• Diyareyi kesici ve peklik vericidir.
• Midevidir: Sindirimi kolaylaştırır.
• Yatıştırıcı ve sinirleri güçlendirici toniktir.
• Spazm çözücüdür.
• Astım nöbetlerinde rahatlatıcı olur.
Bu etkilerinden yararlanmak üzere, sonbaharda bitkinin toprağı kazılıp kökleri
çıkarılır. Kurutup toz haline getirilir. Bununla % 3-5'lik infüzyon hazırlanır.
Yani, 1 litre kaynamış suya 30-50 gr. bu tozdan konulup 15-20 dakika
demlendirilir. Böylece hazırlanan infüzyondan, günde iki-üç kez birer bardak
içilir.
A. archangelica (officinalis) türü melekotu Orta ve Kuzey Avrupa'da yetişen
ve 300 cm. kadar boylanabilen uzun boylu, üç yıllık dayanıklı otsu bitkidir.
Canlı yeşil renkli yapraklan ile toprağın derinine kadar inen özel kokulu iki-üç
dallı kalın kökleri bitkinin konumuzu ilgilendiren bölümleridir. Bunların tıbbi
etkilerini şöyle sıralayabiliriz:
• Balgam söktürücü ve soğuk algınlıklarında iyileştiricidir.
• İdrar söktürücüdür.
• Bedeni uyarıcı ve güçlendirici toniktir.
• Spazm çözücüdür.
• Kusma refleksini bastırma etkisi bulunduğundan yolculuklarda alınması
rahatlatıcı olur.
Bu etkilerinden yararlanmak üzere, bu tür melekotunun yaprakları yaz
başlarında toplanır, kökleri ise bitkinin ilk yılında toprağı kazılarak çıkarılır.
Bunlar özenle havadar ve gölge yerlerde kurutulur. Kökleri parçalanarak kuru
yaprakla karıştırılır. Bu karışımdan 1 tatlı kaşığı alınıp 1 bardak suda kaynama
noktasına kadar ısıtılır. Sonra ateş kısılarak 5 dakika daha ısıtma işlemi
sürdürülür. Böylece elde edilen dekoksiyondan, günde üç kez birer bardak
içilir.