Sedef Otu

Orjinal Adı Ruta graveolens
Diğer Adları Bahçe sedefotu
Bilgi
Sedefotugiller familyasının örnek bitkisidir.
Anayurdu bilinmemekte, Avrasya ve Kanarya adalarında yabani olarak
yetişmekte, yaz-kış yeşil kaldığı için Avrupa ve ülkemizde bazı bahçelerde
sevilerek üretilmektedir. 60-100 cm. boylanabilen, dayanıklı çalıdır. Yuvarlak
kesitli, mavi-yeşil renkli gövdesi bitkinin ikinci yılında odunsulaşır. Parçalara
bölünmüş, küçük ve yuvarlak yaprakları da mavi-yeşil renkli, acı tatlı ve
kokulu, içerdiği yağ benekleri nedeniyle benekli görünüşlüdür. Bitkinin
yeşilimsi sarı renkli gösterişli çiçekleri yaz sonuna doğru açar. Olgunlaşan
çiçekleri siyah renkli ve hilal biçimli tohumlara dönüşür. Sedefotu bitkisi
güneşli yerleri sevmesine karşın yarı gölgeli yerlere de dayanır. Suyu iyi
akıntılı alkalik toprakları yeğler. Ancak bitek olmayan toprakta yetişen bitki
daha dayanıklı olur. Bitki, tohumuyla çoğalır ama ağır ağır gelişir. Daha iyisi
ilkbaharda bitkinin bölünerek ya da yaz sonunda gövde kalemleri alınarak
çoğaltılmasıdır.
Sedefotu bitkisinin topraküstü bölümleri uçucu yağ, alkaloitler, tanen, reçine,
rutin adı verilen glikozit ile pektin içerir. Tohum ve yaprakları az miktarlarda
tüketilmek koşuluyla bazı ülkelerin mutfağında yer alır.
Tibbi Etkileri
ve Kullanımı
Antik çağlarda hastalıklara karşı yararlarıyla ün kazanan sedefotuna Latincede.
hastalıktan kurtulma anlamına gelen Ruta adı verilmiştir. Bitkinin bazı önemli
tıbbi etkileri ve bunlardan yararlanma yöntemleri şöyle özetlenebilir:
• Midevidir. iştahı açar ve sindirimi kolaylaştırır.
• Gaz söktürücüdür.
• Yatıştırıcıdır. Spazmları çözer. Spazmla oluşan öksürüğü keser.
• Kalp çarpıntısı ve endişeden doğan sorunları en aza indirger, isteri durumunu
yok eder.
• Âdet söktürücüdür. Kadınlarda aybaşı dönemini kolaylaştırır ve düzene
sokar.
• Uyarıcıdır.
• Terleticidir.
• Solucan (kurt) düşürücü etkisi vardır.
Bütün bu etkileri sağlamak üzere, sedefotunun topraküstü kesimleri, bitki
yazın çiçek açmadan önce toplanır ve gölgede kurutulur. 1-2 tatlı kaşığı
kurutulmuş ot alınıp 1 bardak kaynar suda 10-15 dakika demlendirilir. Böylece
elde edilen infüzyondan, günde üç kez birer bardak içilir.
• Aynı infüzyon dıştan yorgun gözlere pamukla uygulanırsa göz yorgunluğunu
giderir.
• Ayrıca sedefotu romatizma ağrılarına karşı etkili olur.
• Karın ağrılarına karşı da etkilidir.
Bu iki etkisinden yararlanmak için, taze sedefotu yaprakları parçalanıp elde
ezilerek zeytinyağının içine konulur. Birkaç saat bekletilir. Böylece elde edilen
eriyik daha sonra dıştan elle ovuşturularak şikâyetli yerlere uygulanır.
• Sedefotunun taze yapraklarından birkaçı ağızda çiğnenirse, yüksek
tansiyondan oluşan baş ağrısını geçirir.
• Sedefotunun yaprakları suda kaynatılıp dekoksiyonu yapıldıktan sonra biraz
sulandırılıp cilde uygulanırsa yararlı ve temizleyici olur. Ancak bazı kişilerin
cildini kızartabileceği unutulmamalıdır.
UYARILAR
• Sedefotu gebelikte kullanılmamalıdır, çünkü çok etkili bir çocuk
düşürücüdür.
• Yüksek dozda alınırsa zehirlenmelere yol açabilir.
Sedefotu, antiseptik ve böcek kovucu etkiler de taşır. Bunun için kurutulmuş
yaprakları evlerde mutfak ve kilerin uygun yerlerine serilir.