Kedi Otu

Orjinal Adı Valeriana officinalis
Bilgi
Kediotugiller familyasının örnek bitkisidir.
Anayurdunun neresi olduğu bilinmeyen kediotunun, dünyanın çeşitli
yerlerinde 150 kadar türü yetişmekte, 10 kadar türü ülkemizde de
görülmektedir. Bunlardan konumuzu en çok ilgilendiren türüne Tıbbi kediotu
(V. officinalis) denilir. Bu tür kediotu 150 cm'ye kadar boylanabilen, çokyıllık
dayanıklı otsu bitkidir. Pek hoş kokmayan kısa rizomu (kökgövdesi) yanlara
doğru saçaklar atar. Yuvarlak kesitli, boydan boya oluklu ve yeşil renkli bir
gövdesi vardır. Bayırturpununkine benzeyen keskin kokulu, koyu yeşil renkli,
kenarları dişli, 5-11 yaprakçıktan oluşan dar ve uzun yaprakları, çiçek
saplarının dibinden sürerler. Hazirandan eylül ayına kadar salkımlar halinde
açan minik çiçekleri itici kokulu, soluk mor-pembe ya da pembemsi beyaz
renklerdedir. Bu çiçeklerin olgunlaşmasıyla ortaya çıkan tohumları 2 mm.
uzunlukta, gözyaşı biçimli, yassı ve açık kahverengidir. Güneşli ya da kısmen
gölgeli yerleri, kum ve kil karışımı gevşek ama bitek toprakları seven bitki,
tohumlarıyla çoğalır.
Tıbbi kediotu bitkisinin rizom ve kök saçaklarında nişasta, şeker ve reçine,
valeryanik asit ve izovaleryanik asit, borneol, pinen ile kampen içeren uçucu
yağ ile gene uçucu alkaloitler bulunur. Bu kökler bazı yerlerde çorba, güveç
yemekleri ve dolma içlerine, bitkinin çeşitli mineraller yönünden zengin
yaprakları da, çürütülüp kompozit gübre yapılan bitkilerin arasına katılır.
Tibbi Etkileri
ve Kullanımı
Bedene yararlı etkileri Antik çağlarda da bilinen kediotunun bilimsel adındaki
valere kökü Latince'de "sağlıklı olmak" deyişinden gelir. Tıbbi kediotu Kuzey
Avrupalılar, Çinliler ve Kanada'da yaşayan Kızılderililer tarafından sağlık
hizmetinde kullanılmıştı. Bitkinin bu tıbbi etkileri ve onlardan yararlanma
yöntemleri şöyle özetlenebilir:
• Bedene yararlı bitkiler arasında sinirleri yatıştırıcı etkisi en çok olanlardan
biridir.
• Sinirsel gerginlikleri yok ederken gerginliklerden oluşan endişelilik, aşırı
heyecan, isteri ve nevrasteni durumlarını da yatıştırır.
• Spazm çözücüdür. Bedende oluşan krampları, bağırsaklarda duyulan ani
ağrıları ve aybaşı nedeniyle ortaya çıkan kramp ve sancıları yok eder.
• Sinirsel kökenli baş ağrılarına ve migrene iyi gelir.
• Görme bozukluklarında oluşan baş ağrılarına karşı da etkilidir.
• Aşırı sinirlilik durumundan ortaya çıkan kalp ağrılarını ve çarpıntılarını
geçirir.
• Uyku getiricidir. Özellikle sinirsel kökenli uykusuzluğa karşı iyi bir ilaç
oluşturur. Kişiye doğal uyku olanağı sağlar.
• Gerginlikten ötürü bedende oluşan ağrıları keser.
• Gaz söktürücüdür.
• Nezleye karşı iyileştirici etkisi vardır.
• Romatizma ağrılarını da hafifletir.
Bütün bu önemli etkileri sağlamak üzere tıbbi kediotunun rizom ve kök
saçakları sonbaharın sonlarına doğru bitkinin toprağı kazılarak çıkarılır, iyice
temizlenir ve gölgeli, havadar bir yerde kurutulur. Kurumuş kökler parçalara
ayrılarak 1-2 tatlı kaşığı kuru kök, 1 bardak kaynar su içinde 10-15 dakika
süreyle demlendirilip bir infüzyon elde edilir. Bu infüzyon bedene zararlı
olmadığından, gereksinim duyuldukça birer bardak olarak içilir.
• Kediotu ayrıca akne ve isilik tedavisinde kullanılır.
• Sinirleri ve bedeni yatıştırıcı amaçla hazırlanan banyo suları ya da yüz
yıkama losyonlarına katılır.
Bunun için kediotunun kuru kökleri kaynatılarak bir dekoksiyon elde edilir. Bu
dekoksiyon akne ve isilik şikayetinin olduğu yerlere dıştan uygulanır. Aynı
dekoksiyon banyo ya da yüz yıkama sularına katılır.
Kediotunun köklerinin damıtılmasıyla elde edilen ve piyasada satılan kediotu
esansı da sulandırılarak yukarıda sayılan etkileri elde etmek üzere
kullanılabilir.